Boekbespreking door Biblion

TRIAS POLITICA ETHICA
Ruud Thelosen
Maatschappelijke problemen en een groeiende onverschilligheid ten opzichte van de politiek laten zien dat ons democratisch bestel voor verbetering vatbaar is. Trias politica ethica bevat gezichtspunten die tot een vernieuwing van onze samenleving kunnen leiden. Wanneer parlement en regering in wetgeving zorg dragen voor een afgebakend gebied voor de economie enerzijds en het sociaal maatschappelijk leven anderzijds, kunnen de drie gebieden zich, in een gezonde wisselwerking tot elkaar, naar hun eigen wetmatigheid ontwikkelen. Trias politica ethica mikt op een herwaardering én praktische toepassing van de beginselen van vrijheid, gelijkheid en solidariteit. In dit boek wordt aan de hand van een groot aantal actuele vraagstukken getoond hoe deze gezichtspunten tot richtinggevende principes kunnen uitgroeien.

ISBN: 9789073310421 Aantal pagina's: 96 Uitvoering: Paperback Verschijningsjaar: 2006 taal: Nederlands


Review
In dit boek maakt de auteur onderscheid tussen drie maatschappelijke domeinen: overheid, economie en sociaal-maatschappelijke leven (sociale driegeleding). Voor een 'goede' samenleving heeft elk domein zijn eigen plaats en verhouding tot de andere domeinen. De auteur werkt dit uit vanuit een antroposofische visie. Door toepassing van deze driedeling op een aantal concrete maatschappelijke vraagstukken geeft hij interessante doorzichten op eigentijdse waarden en normen. Daarbij gebruikt hij metaforen en beelden die deze doorzichten op een heldere manier ondersteunen. Hoewel door het grote aantal onderwerpen er wel een wat gefragmenteerd beeld onstaat, geeft de auteur geeft een handzaam discussiekader voor actuele maatschappelijke vraagstukken. Review: Dr. G.H. Hagelstein, Biblion.

Kernwaarden van de Rechtstaat

De Overheid heeft inmiddels ook het belang erkend van de drie kernwaarden die ook in het boek Trias Politica Ethica uitgebreid besproken worden. Helaas onderkent zij nog niet dat deze kernwaarden in verschillende maatschappelijke gebieden thuishoren. Zonder dat uitgangspunt blijft de discussie over botsende waarden een abstracte!

Zie onderstaande tekst van het Ministerie van Justitie.

"Kernwaarden van de Rechtsstaat behoeft onderhoud" !
Maatschappelijk draagvlak voor de rechtsstaat is essentieel voor het goed functioneren ervan, maar blijkt in een mondige en pluriforme samenleving niet vanzelfsprekend. Onderzoek van onder meer het SCP, geeft geen reden om te spreken van een acute vertrouwenscrisis, maar het geeft bepaald ook geen aanleiding om rustig achterover te leunen.Het in stand houden van de rechtsstaat gaat niet vanzelf. De organisaties van de rechtsstaat moeten bijvoorbeeld hun werk goed (kunnen) blijven doen, willen mensen hun vertrouwen daarin niet verliezen. Er doen zich door de tijd heen ook steeds nieuwe verschijnselen en vraagstukken voor die soms tot heftige discussies leiden over de manier waarop we in Nederland aan de rechtsstaat hebben vorm gegeven en tot acties die de rechtsstaat voor nieuwe uitdagingen stellen. Daarom is permanent aandacht voor de rechtsstaat nodig, zowel van de kant van de overheid als van de kant van burgers en hun organisaties. Mensen hebben voldoende kennis, de juiste houding en vaardigheden nodig om als burgers in Nederland de principes van de rechtsstaat in het dagelijks leven gestalte te geven. Vooral als de principes van de rechtsstaat en de daarop gebaseerde regels met elkaar botsen of lijken te botsen in een concrete situatie is dat niet gemakkelijk ".
Drie belangrijkste kernwaarden.In de rechtsstaat draait het allemaal om de menselijke waardigheid. Volgens de commissie staan drie kernwaarden centraal in de rechtsstaat:
* vrijheid,
* gelijkwaardigheid
* solidariteit.
De andere waarden van de rechtsstaat vloeien hieruit voort.
- Vrijheid: Alle mensen in Nederland zijn vrij om te denken, te zeggen en te doen wat ze willen, maar alleen als ze daarmee de vrijheid en veiligheid van anderen niet in gevaar brengen of de gelijkwaardigheid van anderen ontkennen.
- Gelijkwaardigheid: Alle mensen in Nederland zijn gelijkwaardig, want de menselijke waardigheid van de een is niet belangrijker dan die van de ander.
- Solidariteit: Alle mensen in Nederland moeten het zich aantrekken als anderen in onvrijheid leven of niet gelijkwaardig worden behandeld. Naar vermogen moet men anderen helpen.

In de praktijk kunnen deze kernwaarden met elkaar botsen of er doen zich dilemma's tussen (kern)waarden voor. Denk bijvoorbeeld aan veiligheid versus vrijheid en vrijheid van meningsuiting versus vrijheid van geloof. De Commissie Uitdragen kernwaarden van de rechtsstaat stond onder leiding van prof. W. van de Donk (Wetenschappelijke Raad van het Regeringsbeleid WRR).

Het is voor burgers niet altijd duidelijk wat de kernwaarden van de Nederlandse rechtsstaat zijn en hoe zij hier in de praktijk mee moeten omgaan. De Commissie 'Uitdragen kernwaarden van de rechtsstaat' is gevraagd om te adviseren over een beleidskader voor het uitdragen van kernwaarden van de rechtsstaat. Op 13 februari 2008 heeft de Commissie haar advies gepresenteerd aan de minister van Justitie en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Meer informatie Advies van de maatschappelijke commissie 'Uitdragen kernwaarden van de rechtsstaat' 13-02-2008 en
Startnotitie Uitdragen kernwaarden van de rechtsstaat 08-03-2007

Zie ook een deels hierop gebaseerd opinie-artikel op de SP website van de afdeling Eindhoven.
 https://eindhoven.sp.nl/blog/alle/anoniem/2009/05/verlichtingsidealen-als-kernwaarden

Boekbespreking Trias Politica Ethica

Vakblad SCOPE : Tijdschrift voor Bedrijfskundig Ingenieurs
Uitgave September 2006

BOEKRECENSIE:
Titel: TRIAS POLITICA ETHICA
Subtitel: Een politiek-ethische bijdrage aan de waardendiscussie,
Schrijver: Ruud Thelosen.
ISBN-nummer: ISBN 90-73310-42-3

Dit boek gaat over actuele maatschappelijke vraagstukken. Aan de orde komen “de wurggreep” van de economie op de cultuur, economische invloeden in onderwijs en wetenschap, economische belangen binnen de politiek, dilemma’s in de gezondheidszorg, media & de publieke ruimte en inkomenspolitiek: de angel uit de maatschappelijke discussie. De laatste 2 hoofdstukken zijn: Bedrijven als privé-eigendom: een ernstige vergissing en Associaties: een nieuwe samenwerkingsvorm in het bedrijfsleven.

Onze collega, bedrijfskundig ingenieur Ruud Thelosen, docent aan de Fontys Hogeschool in Eindhoven, behandelt de vraagstukken vanuit het anthroposofische gezichtpunt van de sociale driegeleding. Hierbij wordt een onderverdeling gemaakt in 3 belangrijke levensgebieden: het sociaal maatschappelijke gebied (het sociale leven, inclusief kunst, cultuur, onderwijs en wetenschap), het rechtsgebied (inclusief de overheid en de politiek) en het economische- of bedrijfsleven. Bij ieder van de 3 gebieden hoort een ethisch principe, respectievelijk vrijheid, gelijkheid en solidariteit. De specifieke opgave voor het rechtsleven (overheid en politiek dus) ligt in de bevordering van gelijkheid, van de autonomie van de 3 geledingen ten opzichte van elkaar. Inspiratie is Trias Politica van Montesquieu, die uit gaat van een strikte scheiding tussen wetgevende macht, uitvoerende macht en rechterlijke macht. Zo formuleert de auteur een korte en krachtige politieke ethiek, zijns inziens een maatschappij visie, die het tanende vertrouwen in de overheid kan keren.

Knap hoe hij vervolgens belangrijke, actuele, complexe, ethische vraagstukken helder en consistent behandelt, een geslaagde bedrijfskundige analyse vanuit een expliciete referentie.

Het geheel mondt uit in heldere principiële, radicale stellingnames: “bedrijven als privé-eigendom: een ernstige vergissing”, en “associaties: een nieuwe samenwerkingsvorm in het bedrijfsleven”. Hij haakt aan bij de discussie over het Rijnlandse en het Angelsaksische model: “Noch de aandeelhouders, noch personeelvertegenwoordigers, noch enige andere groep belanghebbenden kunnen a-priori enige aanspraak maken op eigendom” en “Het bedrijfsleven heeft dus niet alleen een strikt financiële doelstelling maar ook een maatschappelijke doelstelling”.

Al met al een zeldzaam boekje. Knap ook om zoveel zaken doorzichtig te maken in minder dan 100 pagina’s. Het lijkt mij een geval van: in de beperking toont zich de meester, een aanrader voor de maatschappelijke verantwoorde bedrijfskundige